Тұрақты даму мақсаттары аясындағы Қазақстанның таза су мен санитария мәселелері
2015 жылы Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы адамзаттың әл-ауқатын арттыру мен ғаламдық тұрақтылықты қамтамасыз ету мақсатында Тұрақты даму мақсаттарын (ТДМ) қабылдады. Бұл мақсаттардың 6-шы тармағы — баршаға таза ауыз су мен санитариялық қызметтерге қолжетімділікті және олардың тиімді әрі тұрақты басқарылуын қамтамасыз ету. Су мен санитария саласындағы жүйелі мәселелер адам денсаулығы мен қоршаған орта қауіпсіздігіне тікелей […]
Балалар мен жасөспірімдердің оқу-тәрбие процесінің гигиенасы
БАЛАЛАЛАР МЕН ЖАСӨСШРІМДЕРДІҢ ОҚУ-ТӘРБИЕ ПРОЦЕСІНІҢ ГИГИЕНАСЫ Жалқы білім беретін мектептердегі оқу-тәрбие процесінің гигиенасы Қазіргі кезде балалар мен жасөспірімдердің өмірі бұдан 10-20 жыл бұрынғы балалар өмірінең едәуір басқаша жағдайда жүріп жатыр. Үздіксіз етіп жатқан әр түрлі хабарлардың барысы және оқу жүктемелерінің жоғарылауы балалардың организміне ерекше талаптар қояды. Қимыл-қозғалыс белсенділігінің жеткіліксіздігі мен таза ауада ете аз уақыт […]
Қазақ халқы үшін төрт түлік
1.Қазақ халқы үшін төрт түліктің осалы жоқ . Дегенмен ілгері заманда жылқы мен түйенің адам үшін атқаратын қызметі өте жоғары бағаланатын. “Жылқы – малдың патшасы, түйе – малдың қасқасы” деген мақал сол кезде туған болатын. Мереке-қуанышта, қайғы-қасіретте, басқа түскен не ауыр күндерде де бұл түліктер адамның жан серігі, айырылмас досы болған. Барлық түліктен де жылқы […]
XXI ғасырдағы қауіптіліктер
Қауіп— адамдардың іс-әрекеті негізінде табиғаттан келетін, тіршілік ортаның қаупін бұзатын, нәтижесінде адамдардың денсаулығы мен зиян келтіретін процесс, құбылыс, объект, субъект. Әлемдік тәртіптер мен қатынастар үнемі өзгерісте. Әрбір мемлекет осы жүйеден өз орнын алуға тырысады. Адамзаттың жалпы дамуы барлық мемлекеттер еріксіз есептесетін ортақ заңдылықтарды және даму тенденцияларын тудырады. Әлемдік тәртіптерге жаһандық экологиялық өзгерістер, соғыстар қаупі, ядролық қауіпсіздік, […]
Тіршілік ортасы және экологиялық факторлар
Кез келген тірі организм өзін айнала қоршаған табиғи ортамен тығыз байланыста ғана өмір сүре алады. Олар – топырақ, су, минералды заттар, жер бедері және атмосфералық әр түрлі құбылыстар. Табиғи ортаның компоненттері тірі организмдерге оң немесе теріс әсер етуі мүмкін. Сондықтан әрбір организмнің өзіне ғана колайлы ортасы немесе мекені болуы тиіс. Мәселен, көлбақа үшін қалыпты […]
Су факторымен байланысты аурулардың алдын алу жөніндегі шаралар
Қазіргі кезде әлемнің көптеген аймақтарындағы, олардың ішінде Қазақстандағы да су нысандарының жағдайы, жалпы алғанда, қолайсыз деуге болады. Соңғы жылдарда шиеленіскен көптеген проблемалардың ішінен ең маңыздыларын: су көздеріндегі су сапасының нашарлауын және шаруашылық-ауыз сумен қамтамасыз ету мәселелерінің шиеленісуін бөліп көрсетуге болады. 2004-2015 жылдарға арналған экологиялық қауіпсіздік Концепциясында көрсетілгендей, климаттың өзгеруі мен озон қабатының бұзылуы, атмосфералық […]
Ластаушы заттарды трансшекаралық тасымалдаудың мәселелері
Табиғаттың ластануы дегенде біз оған тән емес агенттердің енуі немесе бар заттардың консентрациясының (химиялық, физикалық, биологиялық) артуын, санның нәтижесінде қолайсыз әсерлер туғызуын түсінеміз. Ластандырушы заттарға тек улы заттар ғана емес, зиянды емес немесе ағзаға қажет заттың оптималды консентрациядан артық болуы да жатады. Ластануды жүйенің тепе – теңдігін бұзатын кез келген агент ретінде бағалауға болады. […]
Аса қауіпті инфекциялар
Жұқпалы аурулар ерте заманда-ақ олардың жаппай таралуы мен ауыр түрде өтуін сипаттайтын әр түрлі атаулармен белгілі болды. Жұқпалы аурулар (латын сөзі infection — жұқтыру) – бір топ патогенді қоздырғыштармен шақырылатын; жоғары жұғуымен, цикл түрінде өтуімен сипатталатын, арнайы иммунитет құратын, кең таралған аурулар. Бұл аурулар ерекше «миазма» — ауаның улы булануымен байланыстырылады. Адам патологиясының ішінде […]
Биотехнологияның, гендік инженерияның, өсімдіктер мен жануарлардың интрудициясының биоқауіпсіздік мәселелері
Қазіргі күнгі биология ғылымы өте қарқынды даму үстінде. Оның әр түрлі салалары қалыптасқан. Мұнда салаларға гендік инженерия, биотехнология, зоология, гистология сынды ғылым түрлері. Бұл ғылым салалары қарқынды дамып қана қоймай, сонымен қатар әлемдегі биологиялық құбылыстарды өзгертуге тырысады. Мысалы гендік инженерия мен биотехнология ғылымдары тірі ағзаларды жасушалық немесе гендік тұрғыдан зерттеп қана қоймай, күнделікті жаңа […]
Адам экологиясы
1.1Антропогенез (грек. anthropos – адам, genesіs – шығу тегі) – антропология ғылымының адамның шығу тегін, даму тарихын, оның жеке биол. түр болып қалыптасуын және адамзат қоғамының даму кезеңдерін әрі жаратылыстану, әрі қоғамдық ғылымдарға сүйене отырып зерттейтін негізгі саласы. Бұларды шешуде антропогенез приматология,эмбриология, физиология, психология, геология, археология, этнография, тіл білімі сияқты ғылымдардың нақты деректеріне сүйенеді. Чарлз Дарвиннің эволюциялық білім жүйесі бойынша адам тегі адам тәріздес […]