Зат алмасу
Тірі организм дегеніміз- белгілі құрылымы бар биологиялық система. Тірі организмде үзіліссіз зат алмасу жүріп жатады. Зат алмасу дегеніміз – организмде жүріп жататын барлық химиялық процестердің жиынтығы.Организмдегі зат алмасу тіршіліктің негізгі белгісі болып табылады. Тірі организм зат алмасудың нәтижесінде пайда болып жарыққа шығады, тіршілік етеді, өсіп жетіледі және өледі. Зат алмасу физиологиялық – ас қорыту, […]
Биоинформатика
Информатика — бұл ақпараттың қасиеттерін және оны жинақтау, көрсету, өңдеу мен тасымалдау тәсілдерін зерттейтін ғылым. Информатикада негізгі үш бағытты анықтайды: теориялық, практикалық және техникалық. Олар ақпарат теориясымен, алгоритмдер теориясымен, математикалық логикамен және комбинаторлық талдаумен байлансты информатиканың теориялық сұрақтарын; программалау мен қолданбалы бағдарламаларды қолданумен байланысты практикалық сұрақтарды; ақпаратты өңдеудің техникалық құралдарын жобалауды, құрастыруды және қолдануды зерттейді. Оның басты бағыттары: […]
Биоэтиканың өзекті мәселелері
Сырқаттар мен медицина қызметкерлерінің арасында тату-тәтті байланыс, достық қарым-қатынас, науқастың жақын туыстарына сенгені сияқты бір-біріне деген сенімділік орнаған кезде ғана ауруға ем әсері байқалады. Егер науқас адам емдеп жүрген дәрігеріне, қызмет істеп жүрген медбикештерге сенбесе, қаншама күшті дәрі-дәрмек алып жатса да, берген ем қонбайды. Жасаған операциялар да көпшілік жағдайда сәтсіз аяқталып жатады. Бұның бәрі өмірде […]
Апоптоз. Некроз
Көп жасушалы оргнизмдерде жануарларда,өсімдіктерде және санырауқұлақтарда жасушалардың өлуі туралы генетикалық программаланған.Онкогенездегі барлық процесстер, жануарларда жағымды және жаңымсыз селекция Т- және В- лимфациттері , өсімдіктердің патоген әсерінеи гиперсезгіштік жауабы. Күзде жапырақтардың түсуі программаланған жасушалық өлімнің бір мысалы болып таблады. Программаланған жасушалық өлім биологиялық жүйедегі тәртіп пен қалыпты функцияларды реттейді. Некроз,немесе тірі ағзадағы жергілікті ұлпалардың өлуі. Некрозда […]
Адамның жыныс генетикасы
Адам генетикасы. Адамның тұқым қуалаушылық және өзгергіштік қасиетін зерттейтін генетика ғылымының бір саласын антропогенетика деп атайды. Адамның биологиялық пісіп-жетілуі, мінез-құлық қасиеттері тұқым қуалайтын гендердің бақылауында болады. Адамның денесі 500 триллиондай жасушадан тұратын болса, оның әрбір дене жасушасы 46 хромосомадан, ал жыныс жасушаларында 23 хромосома болады. Ұрықтану кезінде жыныс жасушалары (гаметалар) қосылады, соның нәтижесінде жасушада хромосомалардың […]
Адамның тұқым қуалаушылық патологиясы және тұқым қуалаушылыққа қоршаған ортаның рөлі
Адамның тұқым қуалаушылық патологиясы және тұқым қуалаушылыққа қоршаған ортаның рөлі Тұқым қуалау мен ортаның адам дамуындағы өзара қарым-қатынасы адам өмірінің бүкіл өнбойында болады. Адамның тұқымқуалаушылық патологиясы және тұқымқуалаушылыққа қоршаған ортаның ролі. Адмның эволюциясы, жалпы алғанда, оның өмірінің барлық кезеңдрінде тоқтамай жүріп жатады. Бірақ қазіргі эволюция адам өмірінің әлеуметтік жағына қатысты, ал биологиялық эволюцияға келсек, адам […]
Адамның моногендік тұқым қуалайтын моногендік аурулары
Моногендік аурулар — тиесілі ақуыз молекуласының қызметінің бұзылуына не толық жойылуына алып келетін ген мутациясы салдарынан дамитын тұқым қуалайтын аурулардың үлкен бір тобы болып табылады.Моногендік аурулар аутосомды-доминатты,аутосомды-рецессивті және жыныспен тіркес тұқым қуалайды. Қазіргі деректер бойынша тұқым қуалайтын моногендік аурулар тұрғындардың 2,4 %- кездеседі,ал олардың орташа популяциялық жиілігі жаңа туылған нәрестелердің 10:1000 тең.Олардың арасында аутосомды […]
Экогенетика
Адамның экологиялық генетикасы – мекен орта факторларының тұқым қуалаушылыққа тигізетін әсерлерін зерттейді. Орта факторлары генотип құрылымына және қызметіне екі түрлі әсер етуі мүмкін: Арнайы (спецификалық)факторларының ағзаға әсер етуі салдарынан белгілі бір аллельдер әрекетінің байқалуының өзгеруі; Даралардың және популяциялардың генетикалық материалдарының өзгеруі; Бірінші типті әсерлер жеке адамдар деңгейінде патологиялық реакциялардың (аурулардың), ал популяциялық деңгейде ортаға […]
Адам геномы проектісі
Адам геномы – жасушаның, ағзаның тіршілігі мен дамуы үшін қажет барлық генетикалық ақпарат жазылатын ДНҚ молекуласының толық жиынтығы болып табылады. Геном терминін неміс биологі Г. Винклер енгізді. Геном құрылысының жалпы прициптерін және оның құрылымдық-қызметтік ұйымдастырылуын зерттейтін молекулалық биология ғылымының бір саласын – геномика деп атайды. Адам геномикасы – молекулалық медицинаның негізі болып, тұқым қуалайтын […]
Жасушаның қозғалыс органеллары
Органеллалар — жасуша тіршілігі үшін әртүрлі қызмет атқаратын жасуша цитоплазмасындағы тұрақты құрылымдар. Адам мен жануарлар жасушаларында органеллалардың екі түрі болады. Өз кезеңінде жалпы органеллалар: жарғақты (мембраналы) және жарғақсыз органеллалар болып екі топқа бөлінді. Жарғақты органеллаларға: митохондриялар, гранулалы эндоплазмалық тор, агранулалы (тегіс) эндоплазмалық тор, пластинкалық кешен (Гольджи кешені), лизосомалар, ал жарғақсыз органеллаларға: бос рибосомалар, полисомалар, […]