Дене биомеханикасы. Науқастарды тасымалдаудағы кәсіптік қорғаныс

Дене биомеханикасы. Науқастарды тасымалдаудағы кәсіптік қорғаныс

 

Дене биомеханикасы

Дене биомеханикасы – бұл адам денесі қозғалған кезде тепе-теңдікті жоғалтып алмас үшін әрекеттену әдісі.

Биомеханиканың мақсаты: пациентпен, күтім жасап жүрген персоналдардын жарақаттан сақтану үшін алдын алуы.

 

Жоспар:

• Дене биомеханикасы;
• Дене биомеханикасының негізгі принциптері;
• Жарақат болмас үшін келесі жәйаттарды есте сақтау қажет;
• Науқастарды тасымалдау мен орнынан ауыстыру;
• Науқасты кресло-каталкамен тасымалдау іс-қимылдарының жүйесі;
• Үшеулеп тасымалдау;
• Науқастарды тасымалдау тәртібі
• Қорытынды;

 

Науқастарды тасымалдау тәртібі 

Тасымалдау – медициналық көмек көрсету және емдеу орындарына науқастарды көшіру және апару. Науқасты қабылдау бөлімшесінен емдеу бөлімшесіне тасымалдаудың әдісін қарап тексерген дәрігер анықтайды. Тасымалдау құралдарында (қоларба, каталкалар, зембілдер) ақжаймалар және көрпелер болуы шарт. Ақжайма мен көрпені әрбір пайдаланғаннан кейін ауыстыру қажет. Өздігінен жүретін науқастарды қабылдау бөлімінен бөлімшеге кіші медициналық қызметкерлер (кіші мейірбеке, санитарлар) ертіп апарады.

Өздігінен қозғалаалмайтын науқастар бөлімшеге зембілбен немесе қоларбамен тасымалданады.

Науқасты зембілде тасымалдау тәртібі

Қажетті құрал: зембіл. Науқасты зембілде асықпай және селкілдетпей, аяқты қатар баспай тасымалдау керек. Сатыдан төмен түскенде науқастың аяғын алға, сонымен бірге зембілдің аяқ жағын көтерінкіреп, ал бас жағын – сәл төмен түсіріп апару қажет (осылай ұстағанда зембіл көлденен қалыпта болады). Бұл жерде артта келе жатқан адам зембілдің тұтқасын шынтағын жазып ұстайды, ал алдынғы жақта келе жатқан адам тұтқаны – иыққа көтереді. Сатымен жоғары көтеріленде науқасты басымен алға қарай, зембілді көлденең қалыпта ұстап апару керек. Сонымен бірге алдынғы жақта келе жатқан адам зембілдің тұтқасын шынтағын жазып ұстайды, ал артта келе жатқан адам тұтқаны – иыққа көтереді.

Науқасты зембілден кереуетке салу тәртібі

Зембілдің бас жағын кереуеттің аяқ жағына перпендикуляр түрде қою керек. Егер бөлменің көлемі кішкентай болса, зембілді төсекке паралель қою қажет.

1. Науұасты көтеру тәртібі: бір санитар науқастың басы мен жауырынының тұсынан, екіншісі – жамбас және санның жоғарғы жағынан, ұшіншісі – санның ортаңғы жағы мен балтыр тұсынан көтеруге дайындалды. Егер екі санитар тасымалдаса, бір санитар науқастың мойыны және жауырыны, екіншісі – белі мен тізелерінің тұсынан қолын қойып көтереді.
2. Науқасты бір уақытта көтеріп, онымен бірге төсекке қарай 90° (егер зембіл төсекке параллель қойылса — 180°-қа) айналып, науқасты оған жатқызу.
3. Зембіл төсекке қатар қойылса, зембілді төсек деңгейінде ұстап, екеулеп (үшеулеп) науқасты ақжаймамен зембіл шетіне тартып, оны жоғары қарай сәл көтеру және науқасты төсекке ауыстыру.

Науқасты қоларбаға отырғызу тәртібі:

1. Қоларбаны алға қарай еңкейту және қоларабның баспалдағын басу;
2. Науқасқа баспалдаққа тұруды ұсыну және оны сүйемелдеп қоларбаға отырғызу. Науқастың қолы дұрыс қалыпта орналасқандығын бақылау – жарақаттанбау үшін қолы өоларбаның шынтақ қоятын орнынан шықпауы тиіс;
3. Қоларбаны дұрыс қалпына келтіру;
4. Тасымалдау;

Функционалды кереует бірнеше секциядан құралған арнайы құрылғы, басқарудың сәйкес тұтқасын айналдыру арқылы қалпын өзгертуге болады. Төсектің бас және аяқ жақтары қажетті қалыпқа жылдам ауысады. Бұл кереуеттердің арнайы енгізілген жабдықтары болуы мүмкін: төсектің қасына қойылатын үстелше, дәрі тамызғыға арналған штативтер, дәретсауыт пен несепсауытқа арналған орындар. Ауыр науқасқа ынғайлы қалыпта және қозғалу тәртібін қамтамасыз ету мақсатында функционалды төсекті ыңғайлы қалыпқа келтіру мейірбикеге жүктеледі.

Науқасты тасымалдау және зембілге жатқызу әдісі аурудың сипаты мен ауырған байланысты болады:

• Миға қан құйылған болса – шалқасынан жатқызу керек;
• Науқас ес-түссіз болса – науқастың басын бір жаққа бұру қажет, құсқан жағдайда құсық тыныс жолдарына кетпеуін бақылау;
• Жүрек-қантамыр жеткіліксіздік – жантайып отырған қалпында, жылы жамылдыру, аяқ-қолдарына жылытқы салу;
• Қантамырлық жіті жеткіліксіздік – науқастың басын аяқ деңгейінен төмен қалыпта жатқызу;
• Күйік – мүмкіндігінше сау жағымен жатқызу, күйіп қалған беткі қабатты стерильденген таңғышпен немесе стерильденген ақжаймамен жабу керек;
• Бассүйек сүйектерінің сынуы – бас тірегіші түсірілген және жастықсыз зембілде шалқасынан жатқызылған қалыпта; бастың айналасына көрпеден, киімінен жасалған білікше немесе ауамен орташа деңгейде толтырылған шеңбер қояда;
• Кеде омыртқасының және беломырқаның сынуы – қатты зембілде басын жан-жағына бұрмай, шалқасынан жатқызып, қарапайым зембілде – етпетінен бетін төмен қаратып тасиды;
• Қабыртқалардың сынуы – жантайып отырған қалпында тасымалдайды;
• Жамбас сүйектерінің сынуы – аяғының арасын ашып, тізе астына жастық, білікше салып, шалқасынан жатқызып тасиды;

Науқасқа күтім жасау процесінде пациентті дұрыс тасымалдау тәртібі сақталмаса, мейірбике де травма алуы мүмкін. Сол себепті науқасты тасымалдау, орнын ауыстыру және басқа жерге жатқызу кезінде бел мен омыртқаға түсетін қысымды азайту үшінтасымалдау әдісін, пайдалану маңызды.

Науқасты орнынан қозғар алдында мыналарды анықтап алған жөн:

• Орнын ауыстыру мақсаты
• Науқастың денсаулық жағдайы, оның қозғалу мүмкіндігі
• Науқасты қозғауға көмектесетін қосымша механикалық құралдардың болуы (жіңішке таяқ, балдақ, ағашаяқ)
• Пациентке анық, нақты нұсқау беретін және түсіндіретін басшыны белгілеу.

Науқасты қозғап, көтеріп, орнын ауыстыру кезінде қызмет көрсетуші персонал келесі нұсқауларды есте сақтау керек:

• Науқасты көтермес бұрын, оны қауіпсіз, ыңғайлы қалыпқа келтіру;
• Науқастың салмағы мен қозғалыс бағытына қатысты тепе-тендікті сақтап қауіпсіз, ыңғайлы қалыпта тұру;
• Қолды қатты қозғағанда туындайтын тербелісті жеңу үшін өз денесінің салмағын пайдалану, әсіресе пациентті бірнеше рет тербеп көтеру қажет болғанда (науқасты көтеру үшін қажетті қозғалыс күшіне ие болу мақсатында, бірнеше рет тербеліп қозғалыс жасап, қол қозғалысымен шығарылатын күшті босату үшін өз денесінің салмағын пайдалану керек (тербеліс қозғалыстарын абайлап жасаңыз).
• Науқасты көтере бастаған кезде, сіз нық тұруыңыз керек;
• Науқасты ұстау үшін ең ыңғайлы қалыпты таңдаңыз, арқаңызды тік ұстаңыз, науқасқа мүмкіндігінше жақын тұрыңыз және қозғалысты басқа көмекшілермен бір ырғақта жасаңыз.

Қызметкерлер тобы келісе әрекет еткенде ғана, науқасты көтеру сәтті орындалатынын есте сақтаңыз:

• Бригаданы басқаратын, команда беретін жетекшіні таңдаңыз;
• Науқасты қозғаудың ең жақсы әдісін таңдаңыз;
• Ең ауыр жұмысты, атап айтқанда, науқастың жамбасы мен денесін ұстайтын адамды белгілеңіз (лауазымына қарамастан, бұл ең күшті және денелі мейірбике болуы тиіс).