Біздің өмірге маңызды ағзаларымыздың істен шығуы өлімге алып келеді, егер оған алмастырушы табылмаса . Алмастырушы ретінде басқа адамның алынған трансплантат немесе адамның өзі жасаған жасанды ағзаларды қолданады. Трансплантатты қолдануда мынандай жетіспеушілікпен байланыстырамыз, трансплантаттың шектеуші қоры және иммунды тебілу проблемасы. Осыларға қарсы әсер ету үшін ағзаға иммунитетті бәсеңдететін препараттарды егеміз, бірақ олардың өмір бойы қолдану керек, олар қымбат және кері әсері болып келеді. Қолдануға дайын , алмастырылатын ағзалардың оң жағы көп, мысалы хирургиялық әдісте аз уақыт алады, операцияға кезекшілік қысқарады, ал денсаулық сақтау мекемелері қаражатын үнемдейді. Алайда біздің өмірге маңызды ағзаларымыздың қызметі күрделі, сондықтан оларды жасанды материялдардан жасау қиын. Барлық жасанды ағзалар тек органикалық қызметті ғана қамтамасыз етеді.

Басқа маңыздырақ ағзалар , соның ішінде сезім мүшелері жиі қалпына келтіруді қажет етеді. Соңғы 30 жыл ішінде биоинертті материалдар қарапайым тәжірибеде 40-тан аса адам ағзасының бөліктерін алмастыруда қолдана бастады.

Бірнеше ондаған жылдар бойы хирургтарды мүшелерді ауыстыру, яғни жасанды мүше орнату ісі ойландырып келді.Соған байланысты әр түрлі зерттеулер жүргізілді.Алғашқы эксперимент тәжірибелер жануарларға жасалған болатын.Бұл тәжірибелердің көбісі сәтті өтті.Осының нәтижесінде қазіргі кезде адамдарға көптеген операциялар жасалып, бұл әдіс оң нәтижесін беруде.

Жасанды мүшелер

Жасанды жүрек  жасалуда жасанды прототипті дайындаған Еуропалық зерттеушілер жүректің клиникалық сынақтарының 2011 жылы басталатынын хабарлады. Жасанды жүрек жүрек трансформациясы маманы Алан Карпентиер, Truffle фирмасы және француз жаңа жаңалықтар агенттігінің қолдауында био медициналық Cahmat фирмасы тарапынан париж маңында өндірілетін болады. Ғалым Карпентиер AFP агенттігіне берген мәлімдемесінде енді зерттеу сатысынан клиникалық практикаға өткендерін, 15 жылдық жұмыстан кейін жасанды жүректің адамдар үшін қолданылуы үшін өндірісті бастайтындарын айтты.

• Жүрек қақпағын протездеу үшін ең бірінші жапырақтық протездеу әдісі пайдаланылды.Соған байланысты кардиохирургтар шар тәрізді қақпақ жасалынып шығарылды.
• Бірінші жасанды жүрек қақпағы 1964ж инженер Кривчиков атындағы туберкулезді және көкіректік хирургияның зертханасында жасалып шығарылды.Авторы-Кривчиков болды.
• Жасанды жүрек қақпағының бірі- Сақина тәріздес қақпақ.
• Авторы – Амосов.1965 жылы ұсынды.
• Газбен айырбастау
  Қиындыққа тап болғанша біздер өзіміздегі әрбір тыныс-дем алуымызды табиғи, өз-өздігінен пайда болатындай көреміз. Haemair Ltd компаниясы пациенттерге табиғи дем алудың өміршең баламасын және адам өмірін құтқаратын  өкпе трансплантантын беру үшін жасанды өкпе жасау саласында зерттеулер жүргізуде.

ЖАСАНДЫ ТЫНЫС АЛУ

• Ішкі имплантант Haemair Уэльс Университетіндегі /Swanse  профессор Родри Вильямс пен доктор  Адриан Эванспен бірегей ынтымақтастығын жалғастыруда.Олардың қанның
• қозғалуы және ұйығыштығы саласындағы тәжірибесі бұл жоба үшін аса маңызды.

Жасанды бүйрек

Бірдей екі бүйректі алып тастау және кенеттен бүйрек функциясының бұзылуы аз уақыт ішінде өлімге әкеледі. Ағзаның улануы өнімдер алмасуынан өлімге соқтырады және алмасу өнімдері қазір көп мөлшерде кездеседі.

Уақытша бүйрек  функциясын айырбастау үшін уланғанда,операция жасағанда аппарат жасалған.Ол апп

арат «жасанды бүйрек» деген атқа ие болды.Оның көмегімен қаннан алмасу өнімдері алып тасталынады, әдетте, ағзадан бүйрек арқылы шығарылады.

 «Жасанды бүйрекпен» жұмыс істегенде диализ принципінде және ультрафильтрация жіңішке жартылай өткізгіш перде арқылы өтуіне негізделген. Бұл перде спиралль тәрізді оралған түтік түріндегі целлофаның жұмыс істеуіне арналған. Целлофан тәрізді түтікте қан ағады, ал айналасында ерітінді болады. Құрамы жағынан Рингер ерітіндісіне ұқсас 37 С  дейін қыздырылған. Ерітінділенген қан целлофанды түтік арқылы өтеді және ерітінді диффузифға түседі.

Осы жол арқылы  1 сағатта бір адамның қанынан 6-дан  16-ға дейін несеп алынып тасталынады.

Целлофанды түтік екі канюль арқылы байланыстырылған және оның біреуі артерияға кіреді, ал екіншісі тамырға өтеді.

«Жасанды бүйректі» аптасына  рет қосып отырса, осылай бүйрек функциясы бұзылған аурулардың өмірін бірнеше жыл бойы тұрақты ұстап түруға болады немесе өзінің бүйрегінің функциясы тұрақталғанша.

Жасанды қақпақ

Туа біткен ақаулары бар қақпақтардың ауыр жағдайларында хирургиялық жолмен алып тастайды. Егер бұл мүмкін болмаса, қақпақты айырбастайды. Жасанды қақпақтардың бірнеше типтері бар. Оның біреуі мынадай: силиконды каучуктен жасалған кішкентай шар танталды торға тіркелген түрі. Торды  жүрекше мен қарынша арасынындағы тесікке тігеді. Кішкентай шар салмағы қанның салмағына тең, сондықтан жүрек қуысында ол әрдайым өлшенген қалыпта болады. Жүрекше жиырылғанда шар қанды қарыншаға өткізеді, ал қарынша жиырылғанда ол тығыз тесікті жабады және тоқтың қайтып қаннан қарынша арқылы жүрекшеге өтуіне кедергі болады.

Жасанды қақпақтарды диск түрінде, жартысфера немесе бөлек айдағыштар түрінде қолданылады. Хирургтар қақпақтардың барлық түрін ауырбастауға үйренген. Соңғы уақыттарда адам мәйіттерінен немесе жануарлардан алып, қақпақтарды айырбастап қолданылады. Оларды тігу үшін капрон тәрізді сақина пайдаланылады. Ол операция техникасын жеңілдетеді.

Сонымен қорытындылай келгенде, біздің өміріміздегі маңызды ағзаларымыздың істен шығуы өлімге алып келеді, егер оғаалмастырушы,яғни жасанды мүше табылмаса . Жасанды мүше ретінде басқа адамның алынған трансплантат немесе адамның өзі жасаған жасанды ағзаларды қолданады. Трансплантатты қолдануда мынандай жетіспеушілікпен байланыстырамыз, трансплантаттың шектеуші қоры және иммунды тебілу проблемасы. Сонымен жасанды мүшенің әсіресе қазіргі дамыған қоғам үшін маңызы үлкен.

Өкпе                                                                 

 Өкпе    қандағы     екі    тотықты     көміртекті    оттегіге  алмастырады.    Әр     өкпеде    майда  ауалық  қапшықтар болады:    альвеолалар,    сопақша    капиллярлардың  торшаларында     ілініп     тұрады,    онда эритоциттер  тек  бір- бірлеп  кіре  алады. Әр  жасуша  екі  тотықты  көміртегі  бөледі  және  альвеолалардан  мембраналары  арқылы  оттегіні  сіңіреді.   Өкпеде    40    әртүрлі      жасушалар  бар, олардың  құрылымы  өте  күрделі болып келеді, сондықтан  оны  жасанды  құру  өте    қиын  және  өкпенің  барлық  қызметі     соңына  дейін  зерттелмеген. Сондықтан  қазіргі  уақытта   тек  тыныс  алу  мен  оттегі  алмасу  машиналары  ғана  өндірілген.    Хирургиялық      операция    кезінде  ағзадан   қан  алынып, мембраналық  немесе  көпіршіктік  оксигенератор    қанға     оттегіні     енгізіп  және  екі  тотықты  көміртекті    алып      тастау    үшін    қолданады. Жақында  имплантацияланған     катетер     оттегінің    көзі    ретінде  жасалған,   оны     полая     көк  тамырына  орнатады(жүрекке  қанды  әкелетін  көктамыр ),    оны    жедел  және  созылмалы  өкпе     ауруларымен     ауыратын    науқастарға    көмек  ретінде  шығарған.    Қан     катетерден    өткенде  оттегімен  қанығады.   Бұл    құрал     үлкендерге  тыныс  алуға  қажет   жартылай     оттегімен   екі  апта  бойы  қамтамасыз  ете  алады,    сондықтан     оны       жарақаттан      немесе  аурудан     кейін      өкпе     қалпына     келгенше    қысқа  уақыттық    тыныс     алуға     көмекші    құрал      ретінде  пайдаланған     жөн

Бауыр                                                    

Бауыр   бұл   үлкен   және   күрделі    мүше,   мыңдаған қызметті    атқаратын    жасушалардан    тұрады.   Бауыр май,  көмірсу,   қанның    ұю    факторы,    ақуыз алмасуының деңгейін    қалыпты    ұстайды,    көптеген    маңызды химиялық    заттарды    синтездейді   және     қанды        токсиндерден    тазартады.    Қазіргі уақытта бұл қызметтерді         жасанды    мүше    арқылы    қамтамасыз   ету    мүмкін     емес.       Қазіргі        уақытта    тек     бір ғана қызметті қамтамасыз     етуге      болады,     ол      қанды    детоксикациялау. Ол        клиникалық      әдістер арқылы жасалады, мысалы плазмофорез,      ол бүйректің     диализіне ұқсас. Криофильтрацияда      қосылыстар     және     патогендер     қан сарысуында    тұнбаға       түседі,    сарысуды    салқындатқанда гельге     айналады.    Алайда     екі    әдісте     де    жиі   клиникаға бару    керек.    Сондықтан     зақымданған    бауырды     алмастыру үшін    жасанды     тіннің      жасанды     материалдың    гибридін, яғни    тіннің     иннсинирингі       арқылы     алынған     конструктін қолданады,     немесе     зақымдалған    бауырға     бағаналы жасушалрды     егеді,    олар    оны      регенерациялап,    бастапқы жағдайы     мен     қызметін     қалпына      келтіреді.

Ұйқы безі   

Ұйқы     безі    қандағы    қанттың    мөлшерін    реттейді. Эндокринді     панкреатикалық     жасушалардың      аралшықтары қанттың    деңгейін     гормондардың     мөлшерін жоғарлата отырып,    жасушаларда     қанттың    рецепторларын    аша отырып,  төмендетеді. Егер    ұйқы     безі    инсулинді    синтездей    ала алмаса, жасушалар    қантты    сіңіре    алмайды,    және    қуат майлардың    ыдырауынан    алынады, бұл  айқаста  жүрек  айналуына  және  кома  мен  өлімге  әкелуі  мүмкін.  Қанттың  созылмалы  дисбалансы  сусыздануға  , көз  соқырлыққа  ,  бүйректің  жетіспеушілігіне  ,  жүректің  жетіспеушілігіне  және  аяқтары  мен  табандарындағы  қанайналымының  бұзылуына  ,  нәтижесінде  аяқтың  ампутациясына   әкелуі  мүмкін.

1969  жылы  Миннесот  штатының  университетінде   инсулиннің    имплантацияланған  насосы  өндірілген. Оны  тері  астына      имплантацияланған.                          

Көз

Жарық    беткейіне    түседі,   онда    ол      кристалдық    линзада     қарашықпен     фокусты     алады,    одан   кейін  оған  нақты    фокусты    алып,    көздің     түйіншікті    нүктесінде жарықтың    сәулелері    конус   тәрізді   формаға   беру   үшін жасалады.   Нұрлы   қабық   қарашықтың   диаметрін   бақылайды, көзге   өткізетін    жарықтың    мөлшерін    басқарады.   Жарықтың сәулелері    түйінді   өткен    кезде,   олар    қарама  қарсы конусқа кеңейеді,    желетәрізді   зат   арқылы    өтеді   және    ішкі    көздің артқы   жағынан    торшада    фокусталады.   Торша   жарыққа сезімтал    жүйке    жасушаларына   құралады   таяқшалар   және тостағаншалар,   олар    электронды    сигналды   іш   қыртысы көру аймағының   оптикалық    жүйкесі    арқылы   жібереді,   олар екі майда   учаске  мидың    артқы     төменгі     бөлігінде. Егер ми қыртысының    көру    аймағы    зақымдалса,    көз   және   көру жүйесі    түгел    қызметін    атқаратын    болса   да, соқырлыққа да алып    келуі    мүмкін.

Затты    көрудің     бүкіл   процесі   0,1   секунд   алады, бұл ең жылдам    компьютер    арқылы   фотоаппараттың    өндіру уақытынан   да   өте   тез    өтеді.

Әр   жыл    сайын    бірнеше   мыңдаған   адам    аурудың немесе    химиялық    күюдің    әсерінен    торшасын   зақымдап, көруі  нашарлайды,   соқырлыққа   алып   келеді. Трансплантация қарапайым    процедура  болып   келеді,    ал   егер    донор табылмаса,    синтетикалық    «енетін»    протезді   қолдануға болады.   Имплантат    бұл   цилиндрлі    линза    Тефлон юбкасымен   бірге   оны   торшаның    қуысына    орнатады. Имплантанттың   сыртын   сүйекше   үстімен   (арнайы дәнекер тіні, коллагенге бай)   және   коньюктивамен   (қабақты    астынан қаптайтын   мембрана)   қапталынған.

40  жыл   бойы   ми   қыртысының   көру   аймағына электрлік сигналдарды   беру    арқылы    көруді   қалпына    келтіру үшін көптеген    тәжірибелер   жасалынған.    Әсер   ету   арқылы түйсікке    айқын    жарық     дақтарын    түзу    болып   табылады. Әр   түрлі     электродтармен    электрлік    импульстер    беру арқылы    дақтар    орнын    ауыстырып    көрініс   түзеді.   Көрініс нашар    салалы    электронды    таблоға     немесе   теледидардағы көрініске    ұқсайды.    Алайда    науқастардың   қ ауіпсіздігі үшін электрлік    стимуляция    жолымен    көруді    қалпына келтіру тәжірибелік    әдіс    ретінде    қалды. Функционалды имплонтацияланған    жасанды    көз    бұл   болашағымыздағы  іс.                                                 

Мұрын    

Иістерді    электронды   сигналдармен жеткізетін бионикалық   мұрындар    өндірілген,     бірақ   олар   дене   мүшесі емес,  машиналар,  сонымен   қатар    оларды    адамның     ағзасына қолдану    міндетті    емес,     оларды   детектор ретінде, тағамдардың   сапасын    бақылау    үшін немесе порфюмерлік заттар не химиялық   қосылыстардың   сәйкестігін   анықтау үшін қолданады.  Құралдың    иіскейтін   бөлігінде вакуумдық насос ауаны   сорып, термисторлар   буы    арқылы   өтеді, оны иіс сіңіруші материалмен қаптайды. Конденсация болғанда, термистордағы температура шоғырлайды, электронды сигналды компьютерге жібереді. Қоданылатын сіңіруші материалды мұрынның иіскеу эпителиінде анықтауға болады, яғни майлар, көмірсулар және ақуызда.

  Көмей  

Көмей     бұл     трахеяның     жоғарғы     бөлігіндегі қуысты шеміршек.    Ол   үш    қызмет     атқарады.    Біріншіден,   ол трахеяны    қорғайды,    жұту    кезінде     тұншығудан   құтқарады. Екіншіден   ол    клапандық     қызметті     атқарады,    өкпеге қысым    түсірмейді.    Соның     арқасында   біз   ауыр    затты көтереміз.    Үшіншіден     дауыс    байланыстары   вибрацияланып даусты    түзеді,    одан    кейін    ауыз   аппараты   түзеді.

Ісік    ауруларының    нәтижесінде     көмейді    алып тастайды    және   трахеяны    тыныс    алу    үшін    мойынға жылжытады.   Сөйлеу,    бұл   кезде,   тек   қана   кеңірдек бұлшықеттері    арқасында    болады.   Алайда    науқастардың тек қана    15%-і    ғана   жақсы    сөйлей   алады.    Кеңірдек арқылы сөйлеуді    жеңілдету    үшін     Т тәрізді  Blom-Singer    протезін  қолдануға      болады.   Протездің     қуысты    стержені  трахеяны  кеңірдекпен    байланыстырады  . Протез     клапан     ретінде  әсер  етеді,    кеңірдекке     өткізеді,    ал    сұйықтық    және    қатты  денелерді    трахеяға    өткізбейді.    Айналдырылған    резеңке  диофрагма    ауаны     тыныс     алу    кезінде    енгізіп,   тыныс  шығару     кезінде    стома     арқылы       ауаны  жоғалтпауын  қамтамасыз    етеді,   сондықтан    кеңірдек арқылы  шығарылған  дауыс   ауыз    қуысына   бағытталады.                                             Servax Inton     деген     электронды    көмейлер    бар . Онда  вибрациялық    электронды     дауыстық    көзі  бар, кнопканы  басқанда    ғана     іске    асырылады.  Ол  мойынға  тығыз  шабысып    тұрғанда   ол     дауысты  ауыз  қуысына  жібереді.  Бұл  дауыс     сөйлеуге  алып     келеді,     адам     сөздері      айтқанда.   Бұл  құралда  екінші   кнопкасы  болады, ол  интонацияны  өңдеуге  көмек  береді.

.Болашақта    мойын  бұлшықеттеріне  инплантацияланған  , электродты    құралдар     болады.    Электродтар     бұлшықет  сигналдарын    жазып    алады.    Сигналдарды    алдымен  графикке    енгізіп ,    программаланған     құралда      интерпритацияланады.

Қорытынды 

Бұл    бөлімде     жасанды     ағзаларға    түсінік    беріледі, дефицитті    трансплантаттардың    альтернативі   ретінде  қолдану  үшін    өңделген .   Алайда     біздің    өмірге    маңызды  ағзаларымыз    өзінің    қызметі    және    құрылымы    бойынша  өте  күрделі.   Егерде    зақымдалған  ағзаның     жасушаларын  регенерацияланған    ағзаға    стимуляцияланғанда    және  оның  қызметі    қалпына     келгенде,    не    болмаса   мүшедегі   жасушалардың     стимуляциясы    мүмкін     болмаса,   жаңа  жасушалар    енгізілуі    болар   еді.   Қазіргі    уақытта     жаңа  инновациялық    аймақ    даму   үстінде ,   оны     тіндердің  инжинирингі    деп    атайды,   онда    науқастың    не  болмаса  басқа   адамның    бағаналы    жасушалары    каркасқа    егіліп, не  жасанды   биоматериалдардан   жасалынған ,   оның    ішінде биокерамикалар ,   не    болмаса    рекорбирленген  полимерлерден немесе    табиғи    материалдардан  ,   мысалы    коллагеннен  жасалынады.   Жасушалар    каркаста    биореакторда    өсіріледі. Шаблондар    жасушаның    өсуіне    қажет    үш    бөлімді    форманы    қамтамасыз    етеді.