Жалпы медицина мамандығына арналған медициналық биохимия электив пәні бойынша емтихан сұрақтары мен есептері

1. Биохимияға кіріспе. Биохимия пәні мақсаттары және міндеттері. Биохимиялық зерттеу объектілері. Биохимияның негізгі бөлімдері мен бағыттары.Биохимия тарихының негізгі кезеңдері.
2. Ақуыздар және олардың жіктелуі. Ақуыздардың құрылымдық бірлігі. Ақуыздардың физико-химиялық қасиеттері.
3. Ақуыздардың биологиялық қызметтері. Ақуыздардың құрылымдық ұйымдасуы.Күрделі ақуыздар.
4. Ферменттер,олардың жіктелуі мен номенклатурасы. Ферменттік катализдің ерекшеліктері.
5. Изоферменттер. Ферменттер белсенділігінің реттелуі. Ферментті анықтаудың диагностикалық маңызы.
6. Зат алмасуға кіріспе. Метаболизм және оның кезеңдері туралы түсінік. Анаболизм және катаболизм жолдары. Метаболизм реттелуінің жалпы принциптері.Метаболизмнің соңғы өнімдері, оларды шығару жолдары.
7. Тамақтану биохимиясы. Адам тағамының құрамы. Ағза тіршілігіндегі тағамның ролі.
8. Дәрумендер, олардың жіктелуі. С,Р,пантотен және фолий қышқылы,биотиннің құрылысы,тағамдық көздері және биологиялық қызметтері. Алиментарлы және екіншілік авитаминоздар.
9. Майда еритін дәрумендер: А, Д, Е, К. Құрылысы, тағамдық көздері және биологиялық қызметтері. Гипервитаминоз және гиповитаминоздар.
10. Тағамның минералды заттары. Тағам және су құрамындағы микроэлементтер жетіспеушілігімен байланысты жергілікті ауытқулар. Зат алмасуда микроэлементтердің алатын орны.
11. Биомембраналардың құрылысы және биологиялық қызметтері. Липидті биқабаттың құрылысы мен құрамы. Мембраналық ақуыздар,олардың қызметтері. Лизосомальды аурулар.
12. Биоэнергетика. Аутотрофтар және гетеротрофтар. Жасушаның негізгі энергиялық субстраттары. Тірі жүйелердегі эндергоникалық және экзэргоникалық реакциялар. Макроэргтік қосылыстар.
13. Тіндік тынысалу және биологиялық тотығу туралы түсінік.Субстраттардың сусыздануы және сутегінің жасуша энергиясы ретінде тотығуы. Митохондриядағы электрондарды тасымалдау тізбегі ферменттерінің орналасуы.Терминальды тотығу: убихинон,цитохром.
14. Жасушада знергия тасымалдану механизмдері (П.Митчелл теориясы). Тотыға фосфорлану,Р:О және АДФ:АТФ коэффициенттері.
15. Катаболизмнің жалпы жолдары туралы түсінік. Пирожүзім қышқылының тотыға декарбоксилденуі. Пируватдегидрогеназалық кешеннің реттелуі.
16. Лимон қышқылының циклі. Электрондар мен протондарды тасымалдау тізбегінің, катаболизмнің жалпы жолдарымен байланысы. Цитратты циклдің реттелуінің аллостерлік механизмдері.
17. Адам тінінің негізгі көмірсулары, олардың құрылысы және биологиялық ролі. Гликопротеидтер мен протеогликандардың құрылысы мен қызметтері. Медицинада қолданылуы.
18. Тағамның негізгі көмірсулары. Асқазан-ішек жолдарында көмірсулардың қорытылуы мен сіңірілуі. Көмірсулардың қорытылуы мен сіңірілуінің қалыпты жағдайлардан ауытқулары.
19. Глюкоза катаболизмі. Глюкозаның анаэробты ыдырауы. Биологиялық ролі. Гликолиз кезеңдері. Энергетикалық маңызы.
20. Глюкозаның азробты ыдырауы. Митохондрияға протондар тасымалдануының ілмектік механизмі. Энергетикалық маңызы.
21. Глюкоза биосинтезі-глюконеогенез. Гликолиз және глюконеогенездің байланысы.
22. Глюкозаның пентозофосфаттық ыдырауы, физиологиялық маңызы. Тотығу кезеңдері, биологиялық ролі. Пентозды цикл мен фотосинтездің байланысы.
23. Гликогеннің құрылысы мен қызметі. Гликоген биосинтезі. Гликоген алмасуының қалыпты жағдайдан ауытқуы. Гликогеноздар және агликогеноздар.
24. Гликогеннің жұмсалуы. Гликогеннің жұмсалуында адреналин мен глюкагонның алатын орны. Гликогенфосфорилазаның аллостерлік реттелуі.
25. Фруктоза мен галактозаның гликолизге қатысуы. Моносахаридтер мен дисахаридтер алмасуының тұқымқуалаушылық ауытқулары. (галактоземия, фруктоза, сахароза, лактозаға төзімділіктің жоғалуы).
26. Тағамдық майлар және олардың қорытылуы. Өт қышқылдарының ролі. Ішекте майлардың қайта синтезделуі. Хиломикрондар. Липидтердің қорытылуы мен сіңірілуінің бұзылыстары.
27. Май қышқылдарының алмасуы. Жоғарғы май қышқылдарының β-тотығуы. Энергетикалық шығымы.
28. Май қышқылдарының биосинтезі. Цитрат, биотин, ацетил-КоА-ның ролі. Пальмитатсинтетазаның құрылысы.
29. Кетон денелерінің биосинтезі мен жұмсалуы. Физиологиялық ролі. Кетонемия және кетонурия.
30. Стероидтар алмасуы. Холестерин биосинтезі. Өт қышқылдарының организмнен шығарылуы. Атеросклероз биохимиясы.
31. Жасушада триацилглицеридтер мен фосфолипидтердің алмасуы. Семіру. Липотропты факторлар.
32. Ақуыздардың қорытылуы мен сіңірілуі. Асқорытудың биохимиялық механизмдері. Протеазалардың белсенуі. Амин қышқылдарының сіңірілуінің қалыпты жағдайдан ауытқулары.
33. Амин қышқылдары алмасуының жалпы жолдары. Трансаминдену, тотыға дезаминдену және тікелей емес дезаминдену. В₆ дәруменінің ролі.
34. Биогенді аминдердің түзілуі мен биологиялық қызметтері. Биогенді аминдерді заласыздандыру.
35. Органмзмдегі аммиактың негізгі көздері. Аммиактың улылығы. Гипераммониемия.
36. Аммиакты залалсыздандыру жолдары: амидтелу, тотықсызданып аминделу, аммониогенез.
37. Мочевина синтезі-аммиакты залалсыздандырудың негізгі жолы. Орнитин тізбегінің Кребс тізбегімен байланысы. Орнитин тізбегінің тұқымқуалаушылық ауытқулары.
38. Трансметилдену. Метионин, S-аденозилметионин және оның адреналин мен холин синтезіне қатысуы.
39. Цистеин,серин және глицин алмасуының ерекшеліктері. Тетрагидрофолий қышқылы және біркөміртекті топтардың тасымалдануы. Сульфаниламидтер-фолий қышқылының антиметаболиттері.
40. Пуринді нуклеотидтер алмасуы. Леше-Нихан жолы. Пуриндер биосинтезі мен ыдырауы. Зәр қышқылы және подагра.
41. Пиримидинді нуклеотидтердің биосинтезі мен ыдырауы.Пиримидиндер алмасуының бұзылуы. Оратацидурия.
42. Май,ақуыз және көмірсу алмасуының байланыстары. Глюкозаның амин қышқылдарынан және глициннен синтезделуі. Майлардың көмірсулар мен амин қышқылдарынан синтезделуі. Гликогенді және кетогенді амин қышқылдары. Май,көмірсу және ақуыз алмасуының бір-бірімен байланысының ауытқулары.
43. Адам ұлпасының минералды заттары. Су-тұз алмасуының реттелуі: антидиурездік гормон, альдостерон және ренин-ангиотензинді жүйе. Гомеостаз реттелуіндегі бүйректің ролі.
44. Фосфор-кальций алмасуы. Фосфор-кальций алмасуының реттелуінде паратгормон,кальцитонин және D₃ дәруменінің ролі. Гипо- және гиперкальциемиялар,рахит. Фосфор-кальций алмасуының бұзылуы.
45. Зат алмасуының нейро-гуморальды реттелуі.Жасуша деңгейінде зат алмасуы реттелуінің негізгі механизмдері.Зат алмасуы реттелуінде гормондардың ролі.
46. Гормондардың жіктелуі.Реттеуші жүйелер иерархиясы.Ми нейропептидтері:Либериндер мен статиндер. Гипофиздің тропты гормондары.
47. Қалқанша безінің гормондары, зат алмасуға әсері. Гипо- және гипертиреоздар.
48. Инсулин және глюкагонның химиялық табиғаты, көмірсу және май алмасуына әсер ету механизмі. Қант диабеті.
49. Бүйрекүсті бездері, олардың физиологиялық қызметке әсері. Гипергликемия. Бүйрекүсті безінің гипо- және гиперфункциясы.
50. Жыныс гормондары. Эндокринді бездердің гипо- және гиперфункциясы.
51. Бауырдың метаболизмдік қызметтері. Көмірсу, май және ақуыз алмасуындағы бауырдың ролі. Липотропты факторлар.
52. Бауырдағы заттарды залалсыздандыру реакциялары: тотығу және конъюгация. Дәрілік және бөгде қосылыстардың метаболизмі. Химиялық канцерогенез. Бауырдағы гормондардың белсенділігінің жойылуы.
53. Бауырдағы билирубинді залалсыздандыру. Тікелей және тікелей емес билирубин. Сары аурудың түрлері. Қан сары суында билирубинді анықтау, диагностикалық маңызы.
54. Қан биохимиясы. Қанның негізгі биохимиялық константалары. Қан плазмасының ақуыздары. Қан ферменттері. Қан липопротеиндері. Гем биосинтезі.
55. Эритроциттер алмасуының ерекшелігі. Қанның ұйыту және ұюға қарсы жүйелері. Кальций және К дәруменінің ролі. Тұқымқуалаушы гемофилиялар.
56. Дәнекер тінінің биохимиясы. Коллаген мен эластиннің құрылысы мен химиялық құрамының ерекшелігі. Коллаген алмасуында С дәруменінің ролі. Дәнекер тіні алмасуының тұқымқуалаушылық ауытқулары.
57. Сүйек тінінің зат алмасуы мен химиялық құрамының ерекшеліктері. Сүйек тінінің ақуыздары. Рахит және D дәрумені.
58. Көлденең-жолақ бұлшықетінің химиялық құрамы. Саркоплазматикалық ақуыздар. Бұлшықет тінінің макроэргтік қосылыстары. Балалар бұлшықет тініндегі көмірсу, ақуыз және май алмасуының ерекшеліктері.
59. Жүйке тінінің химиялық құрамы. Жүйке тінінің құрамындағы май, көмірсу және ақуыз алмасуының ерекшеліктері.
60. Пирожүзім қышқылының алмасуы және полиневриттер. Жұлын-ми сұйықтығының химиялық құрамы.