Дисфагия– жұтынудың қиындауы немесе жұтына алмай қалу. Бұл жоғарғы асқазан-ішек ауруларының және жүйке ауруларының симптомы. Жиі немесе үздік қайталанатын дисфагияда дәрігерле қаралу керек.

Симптомдары:

• Асты жұтқаннан соң тамақта, кеудеде болатын жайсыздық
• Жұтыну кезіндегі ауырсыну болады
• Жөтел, тамаққа булығу
• Тұншығу (ауа жетпеу)
• Дауыстың қарлығуы
• Сөлдің бөлінуі
• Жұтынғанда кеуденің төс тұсында «кесек тұрғандай», «бөгде зат» тұрып қалғандай сезімде болу
• Бастапқыда қатты тағамдарды жұтыну қиын болса, кейін сұйық тағамды да жұты қиындайды

Себептері:

Әдетте дисфагия өңеш ауруларының салдарынан дамиды.

• Эзофагит (өңештің қабынуы)
• Гастроэзофагеальді рефлюкстік ауру- асқазанның ішіндегі заттардың өңеш қабырғаларын тітіркендіретін патологиялық ауру.
• Өңештің бүйірқалталануы
• Химиялық күйіктің салдары
• Өңештің және асқазанның қатерлі ісігі
• Кардияның босаңсуы (ахалазия кардия)
• Дәнекер ұлпалардың аурулары
• Жүйелі склеродермия
• Дерматомиозит
• Жүйелі қызыл жегі
• Порталды гипертензияның салдарынан болатын өңеш тамырларының кеңеюі және бүйрек жетіспеушілігі
• Өңеште ірі заттардың тұрып қалуы ( астың ірі бөлшектері, сүйек және т.б.)
• Өңештің зақымдануы (суық қарудан зақымдану, өңештің іштен зақымдануы, мысалы, өткір не үштік затты жұтып қою)
• Өңештің тарылуы

Сонымен қатар

• Квинке ісігі (ауыр аллергиялық реакция)
• Ауыз-тамақтың қатерлі ісігі
• Баспа (тамақ ауруы)
• Жұтыну бұлшық еттерінің сал болып қалуы (инсульт, атеросклероз, мидың қатерлі ісігі және т.б. ауруларды салдары).
  
  Диагностика

·         Аурудың анамнезін талдау және науқастың шағымын тыңдау

·         Науқасты тексеруден өткізу, ауыз қуысын тексеру, лимфа түйіндерін пальпация арқылы тексеру.

·         Лабораториялық тексерулер

·         Ларингоскопия, эзофагогастродуоденоскопия, Узд тексеру, өңештің рентгенологиясы, ирригоскопия, ЭЭГ, МРТ және т.б. әдістер арқылы тексеру.

Дисфагияда гастроэнтеролог, невролог, отоларинголог дәрігерлердің кеңесі қажет.

Емдеу

• Дәрі-дәрмектен: протонды помпа ингибиторлары, антибактериалды терапия көрсетілген.
• Хирургиялық ем: қатерлі ісіктерді, өңештің тарылуын, қабынуын және т.б. хирургиялық әдспен емдейді.
• Диета: асты аз порциядан жеу, асты мұқият шайнау, сұйықтықты көп ішу, алкогольден және өңешті тітіркендіретін ащы, ыстық, суық тағамдардан бас тарту.
• Өңешті бірнеше рет арнайы кеңейткішпен кеңейту.

Асқынуы мен салдары:

• Өңештегі ісіктен тыныс алудың бұзылуы, тіпті тоқтап қалуы
• Эзофагит (өңештің қабынуы)
• Созылмалы эзофагит өңештің қатерлі ісігіне немесе асқазанның бастапқы бөлігінің қатерлі ісігіне ұласуы мүмкін.
• Аспирациялық пневмония
• Өкпе абцессі
• Пневмосклероз
• Тамақтың дұыс түспеуінен денедегі салмақтың азаюы
• Ағзаның су жетіспеушілігінен құрғауы

Профилактика

• Ауруды асқындырмай емдеу
• Дұрыс тамақтану режиміне өту
• Темекі және ішімдіктен бас тарту
• Балаларға мұқият болу. Ойыншық, майда түйме және т.б. заттарды аузына салып қоймау
• Тамақты шайнап жеу процессін қадағалау