Асқазанды кешенді зерттеу әдістерінің бірі – оның сөл бөлу қызметін, яғни асқазаның қышқылдық-пептидтік себеп-шарттар бөліп шығаруын зерттеу болып табылады. Қышқылдықты зерттеудің қолжетімді әрі тиімді әдісі рН-метрия болып табылады. Элетролиттік теорияға сәйкес ерітінділерде тұздар, қышқылдар мен сілтілер өздерін құраушы иондарға ажырайды. Бұл үрдіс асқазанда да өтеді.
рН-метрияны өткізу көрсеткіштері
- Созылмалы гастриттің түрлі формалары
- Золлингер-Эллисон ауруы
- Резекциядан кейінгі асқазанның жағдайын бағалау
- Секрецияны төмендететін дәрілік заттардың әсерін бағалау
- Асқазан және он екіелі ішектің ойық жара ауруы
Рн-метрияға қарсы көрсеткіштер
- Асқазан секрециясына әсер ететін стимуляторлар мен ингибиторлар.
- Асқазаннан қан кету.
- Аорта аневризмасы.
- Күйіктер,дивертикулдар,өңештің сриктуралары.
- Гипертензиялық аурудың ауыр формасы мен коронарлық жетіспеушілік.
- Жұтқыншықтың обструкциясы.
- Жақ пен беттегі ауыр жарақаттар.
- Коагулопатияның ауыр формасы
Салыстырмалы көрсеткіштер
- АІЖның жоғарғы бөліміне жасалған хирургиялық араласулар
- Өңештің ісігі мен ойық жарасы
- Өңеште варикозды веналардың болуы
- АІЖның
- жоғары бөлімдері-нен қан кету
Стимуляторларға қарсы көрсеткіштер
- Стиумляторды қолдануға қарсы көрсеткіштер (гистамин, инсулин):
- Жүрек пен өкпе жетіспеушілігінің ауыр формасы;
- Гипертензиялық аурудың ауыр формасы;
- Бүйректік жетіспеушілік;
- Бауыр жетіспеушілігі;
- Қант диабетінің ауыр формасы;
- Анамнездегі аллергиялық формалар.
- Асқазан секрециясының стимуляторы ретінде пентагастрин қолданылады. Пентагастрин асқазанның антральді бөлігінде түзілетін гастрин гормонының аналогы.Гистаминнен ерекшелігі теріс әсерлерді тудырмайды.
- Пентагастринді қолдануға қарсы көрсеткіштер:қан айналымның жетіспеушілігі 1-3 стадиялары,жүрек ритмінің бұзылыстары,айқын гипертензия.
рНті анықтау көмегімен жүргізілетін негізгі зерттеулер
- өңештің ұзақ уақыттық рН мониторингі
- асқазанның ұзақ уақыттық рН мониторингі
- қысқа уақытты асқазан ішілік рН-метрия
- экспресс рН-метрия
Тәуліктік рН-метрияға транс-назальды зондтар
қолданылады,яғни жұмысшы бөлігі мұрын арқылы енгізіледі. Тәуліктік рН-метрияда науқасқа еркін қозғалуға рұқсат етіледі және зонд науқастың құлағы арқылы өткізіледі,пластырмен бекітіледі.рН-метрияның қорытын-дысы қышқылдық қисықтығына салынып есептелінеді.
Жалпы қышқылдықтың жоғары көрсеткіші,егер құрамында бос тұз қышқылдары болмаса,асқазан рагін болжауға болады.Ал,асқазан қышқылының құрамында сірке қышқылы немесе май қышқылдары болса,асқазанда ашу үрдістері болып жатқанын,қабырғасының бүлінуінболжауға болады.Қазірігі кезде хлокүмісті электродты басы бар рН-зондтардың үш түрі шығарылады.
- пероральды (қысқа мерзімді зерттеулер үшін);
- трансназальды (тәуліктік зерттеулер үшін);
- Эндоскопиялық.
рН-зондтармен жұмыс істеу
- рН-зондты жұмысқа дайындау
- Рн-метрді калибров-калау
- рН өлшеуді жүргізу
- Рн-зондты өңдеу
рН-метрияны өткізу
Науқасты тексеруге дайындау
Науқас тексеруге түсер алдында № 1 стандарттық диетада болу керек және күніне үш рет тағам қабылдап,қосымша уақыттарда тағам қабылдамау керек:газдалған сусындар,алкаголь,минералды сулар.Жемістер,томат сусындары,маринадтар,шай,қара кофе және йогурт қабылдауға тыйым салынады,өйкені олар асқанның тұз қышқылдығын төмендетеді.
рН-зондты орнату аш қарында өткізіледі.Егерде кешкісін АІЖда тамақтың эвакуациясы бұзылса,қалың зондпен тоқ ішекті жуады.Зерттеуге 12 сағат қалғанда науқас тағам қабылдамау керек және темекі тартпау керек.Зерттеуге 3-4 сағат қалғанда сұықтық қабылдамау керек,өйткені аспирация мен құсу мүмкін немесе асқазанда сілтілі орта қалыптсады.
Ешқандай дәрілік заттарқабылданбайды.
Қолданылатын сұйық тағамдар
- Кача және Кальканың кофеинді таңғы асы: 300 мл су + 0,2 г кофеин.
- Эрманның алкагольды таңғы асы: 300 мл су + 95 % спирт.
- 24 сағаттық және одан да ұзақ зерттеулерде науқасты ақпараттандару қажет,яғни:
- Науқастың қолайлы жағдайда болуы;
- Қалыпты тамақтану режимі рұқсат етіледі,бірақ,минералды су,қышқыл тағамдар,алкаголь қолдану рұқсат етілмейді
- Науқастың күнделік жүргізуі,яғни тәулік ішінде қандай өзгерістер болғанын жазу керек.
- Талдаудың дұрыс шығуы үшін науқасқа горизантальды жағдайда болу рұқсат етілмейді,тек отырып,тұрып,жүруі қажет.
Қорытынды
Қорыта келе, қышқылдықты зерттеудің қолжетімді әрі тиімді әдісі рН-метрия болып табылады.Элетролиттік теорияға сәйкес ерітінділерде тұздар,қышқылдар мен сілтілер өздерін құраушы иондарға ажырайды.Бұл үрдіс асқазанда да өтеді.
Асқазанішілік рН-метрия. Бұл әдіспен асқазандағы (Н+) иондарының концентрациясын әр түрлі деңгйеде анықтайды. Интрагастралды рН-метрия титрлеу әдісіне қарағанда асқазан сөлі қышқылдығын дәлірек анықтайды, әдіс қарапайымдылығымен және тез өтімен ыңғайлы, әр түрлі қоздырғыштар беру кезінде олардың әсерін сол бойда бақылауға мүмкіндік береді. Қалыпты жағдайда базалды секреция үшін рН = 1,6 – 2,0; қоздырылған секреция үшін – 1,21 – 2,0 көрсеткіштері қалыптылық деп бағаланады.