Хирургиялық инструменттер – хирургиялық манипуляция кезінде операциялық, байлап-таңу, сонымен қатар диагностикалық зерттеу мақсатында қолданылатын инструменттер.

Қазіргі уақытта медициналық инстументарийдің көпетеген классификациясы бар және оларды әр түрлі топтарға бөліп қарастыруда. Заманауи хиургиялық инструментарийдің класификациясы:

Қолданылу бағытына қарай: хирургиялық және стоматологиялық инструменттер деп бөлеміз.

 

Жалпы хирургиялық – бұл инструменттер  көбінесе клиникада және негізгі манпиуляцияларды орындаға арналған. Жиі бұл инструменттер көп функцияналды болып табылады.

Арнайы инструменттер – бұл инструменттер хирургияның тек ғана жеке салаларында қолданылатын.Көбінесе бұл инструменттерді операцияның нақты бір этабында қолданады.            

Арнайы хирургиялық инструменттер:

• Акушерлі-гинекологиялық
• нейрохирургиялық,
• оториноларингологиялық
• офтальмологиялық,
• стоматологиялық,
• травматологиялық,
• ортопедиялық,
• урологиялық және т.б. қол.

Техникалық  жағдайға қарай (ГОСТ 19126-79), хирургиялық инструменттер:

• өткір инструменттер: (острорежущие, режущие, колющие);
• пружиналық қаситеімен (кремальерные, безшарнирные);
• пластинчатые инструменты (крючки);
• сым инструменттері  (зонды, некоторые виды крючков, проводники);
• түтіктік инструменттер.

Функцияналдық тағайындауына байланысты:

1) тіндерде бөлетін инструменттер  (скальпеля, ножницы, ампутационные и резекцион­ные ножи, пилы, долота и др.);

Скальпели: 1 – скальпель брюшистый; 2 – скальпель остроконечный; 3 – скальпель глазной; 4 – скальпель одноразовый; 5 – лезвиедержатель

Ножницы:

1 – ножницы тупоконечные; 2 – ножницы остроконечные; 3 – ножницы Рихтера; 4 – ножницы, изогнутые по плоскости (Купера); 5 – ножницы глазные; 6 – ножницы сосудистые

Инструменты для операций на костях

Долота и стамески: 1 – долото желобоватое; 2 – долото прямое; 3 – стамеска Воячека желобоватая; 4 – остеотом. Костные ложечки: 5 – ложечка Фолькмана; 6 – ложечка Брунса; 7 – экскаватор стоматологический. Распаторы: 8 – распатор Фарабефа прямой; 9 – распатор Фарабефа изогнутый

многооскольчатых переломов или остеомиелита.

2) қысқыш инструмен­ттер (зажимные) (пинцеты, зажимы разного назначения, корнцанги и т.д.);

Инструменты для остановки кровотечения. Кровоостанавливающие зажимы: 1 – зажим Бильрота прямой; 2 – зажим Кохера прямой; 3 – зажим типа «москит»; 4 – сосудистый зажим Гепфнера. Лигатурные иглы: 5 – игла лигатурная Дешана; 6 – игла лигатурная Купера

3) жараларды және табиғи тесіктерді кеңейтетін  (ранорасширители, крючки, зеркала для расширения ран, заднего прохода, влага­лища и др.);

4) тіндерді кездейсоқ зақымданудан сақтайтын инструменттер (желобоватый зонд, лопаточки Буяльского, Ривердена и т.д.);

5) тіндерді байланыстырушы инструменттер. Инеұстағыштар  (Матье, Гегара, Троянова), шовные иглы.

Иглодержатели:

1 – иглодержатель Гегара; 2 – иглодержатель Троянова; 3 – иглодержатель Матье; 4 – иглодержатель микрохирургический

Хирургические иглы:

а – хирургические иглы разных размеров. б – сечение колющих игл; в – сечение режущих игл; г – атравматическая игла с нитью в процессе наложения швов на мягкие ткани

 

Кеңінен таралған хирургиялық инструменттердің тағайындалуы: 

Адамның организмінде пайда болатын көптеген дерттік үрдістерді емдеу барысында медицина саласында көптеген жаңалықтар жасалуда. Қазіргі таңда техниканың дамуына байланысты көптеген операциялар табысты жетістіктерге жетіп, адам организмін көптеген аурулардан аман алып қалуда. Соның ішінде хирургия саласында көптеген техникалық жаңалықтар ашылып жатыр. Жаңа техникалармен операция жасау үшін олардың қолданылуын жетік меңгеру керек. Операцияның сәтті өтуі тек қана техниканы жақсы меңгерумен шектелмейді, сонымен қатар қолжетімді жетістікке жету үшін техниканың түрін немесе құрал- сайманды дұрыс таңдай білу керек. Бұл көрсетілетін емнің асқынуынан сақтайды.

Заманауи оперативтік хирургиялық техника: 

Эндовидеохирургия   –   ішкі мүшелерге манипуляцияларды арнайы құрал-жабдықтармен кіші жаралар немесе табиғи тесіктер арқылы жасауғы көмектеседі. Ол өз кезегінде бірнеше түрге бөлінеді: Лапароскопиялық операция – құрсақ қуысына жасалады (бауыр-өт жолдары, асқазан-ішек, көкбауыр, жатыр және жатыр қосалқылары). Торакоскопиялық операциялар – кеуде қуысына өкпе және көкірекаралыққа жасалады. Артроскопиялық операция – буындардағы қан-тамырларына, беткей тамырларға жасалады.

Эндовидеохирургияның артықшылықтары:   Жараттың аз болуы Адам ағзасының барлық жеріне операция жасау Операциядан кейінгі асқынулардың аз болуы Науқастардың тез сауығуы Дәстүрлі хирургиялық емдеу тәсілдерімен салыстырғанда емдеу уақыты аз.

Эндовидеохирургияның кемшіліктері   Операциялық аймақтың екі өлшемді болуы. Хирургтың тактильді сезімінің болмауы. Операциялық аймақтың шектеулілігі және операциялық аймақтан тыс мүшелердің бақылауды болмауы. Құрал-жабдықтың қымбат болуы.

Микрохирургия  (греч. mikros мядаалый + хирургия) – бұл операцияларды оптикалық приборлар көмегімен, арнайы құрал-жабдықтар және тігіс материалдарымен жасау. Бұл операция түрі ұсақ балтырдың қан-тамырлардың окклюзионды, лимфостазда, перифериялық нервтердің

зақымдалуларында, тіндердің

аутотрансплантациясында, офтальмологи, оториноларингологияда, гинекологияда, нейрохирургияда және т.б

 

Да Винчи роботы 

• Тиімді операцияны негіздейді. Хирургиялық операция алаңының көлемі кішкентайлығында
• Науқастың қалыпты өмірге оралу уақыты қысқалығында
• Стационарда болу уақыты қысқалығында
• Операция кезіндегі және операция алдындағы асқыну қалпы аздығында
• Операция кезіндегі қан жоғалту мөлшері аздығында
• Кең спектрлігі мен жоғары жылдамдылығы.
• Басқа мүшелерді бақылауға болатын үш өлшемді көріністердің көрсетілінуі.

Да Винчи роботының қолданылуы

4 қолмен жумыс жасайды

1-камера

2,3-хирургтың қолы

4-хирургтың ассистенті

Хирургтың бақылап отыруына арналған компьютерлік құрылым

Қолданылатын операциялар түрі:

Урология- простата кезіндегі операция, радикальді простатоэктомия

Гинекология- қарапайым және радикальді гистерэктомия, миомэктомия (миоманың, фиброманың және т.б.) сакрокольпопексия (жатыр мен қынаптың төмендеуі)

Кардиохирургия- жүрек қақпақшалары, миокардтың реваскулиризациясында, жүрекше аралық ақауды қалыпқа келтіру.

Асқазан- ішек жолдарының хирургиясында- тік ішектің ісігі

НАНОТЕХНОЛОГИЯ

• 1905жылы Швейцариялық физик Альберт Эйнштеин қанттың молекулалық массасы 1нанометр болатынын дәлелдеді. Содан бері нанотехнология саласында жыл сайын жаңалықтар ашылуда. Қазіргі таңда металдық нанометрлерді пайдаланудың бірнеше түрлері қолданылады,соның ішінде: химиялық және физикалық ерекшеліктерімен алынған құралдар.

Нанотехнология хирургияда 

Нанотехнология — бұл көзге көрінбейтін аса ұсақ бөлшектерді ретке келтіре отырып, соның ерекшеліктерін алдын-ала белгілеп беру арқылы әлдебір құрылымды құрастыруға қажетті жекелеген атомдарды ыңғайластыра орналастыру. Нанотехнология– операция болатын кеңістіктің нанометрлік аймағындағы жеке атомдарға, молекулаларға, молекулалық жүйелерге әсер ету арқылы жаңа физика-химиялық қасиеттері бар молекулалар, наноқұрылымдар, наноқұрылғылар мен материалдар алу мүмкіндіктерін зерттейтін қолданбалы ғылым.

• Нанометр дегеніміз бір метрдің миллиардтан бір бөлігі (1 нанометр=109 метр). Нанотехнология осындай ауқымды өлшемдермен айналысады.

Наномедицинаның қолдану аясы: 

Адамның өмірін ұзартуға кедергі жасайтын аурулардың алдын алу және диагностиканың  жаңа нанотехнологиялық  әдістерін нақты тіжіриебиеде зерттеу.

Умозрителді құрылмның жалғасуы.Оның мақсаты адамның ағзасын аурулардан қорғау және оны емдеу.

Нанотехнологияның жетістігі:

• Жаңа дәрі дәрмектердің өңдірілуін тездетеді
• Аурудың орталығына дәрінің жеткізу әдістерін және жоғары эффективті формаларын тудырады
• Диагностиканың жаңа әдістерін ұсынады
• Травмалық емес операцияларды өткізуге мүмкіндік береді.

Тыртықсыз хирургия нанотехнология көмегімен 

Ультражіңішке пленка – көпсалалы жаналық болып табылады. 20 нанометрлік ультражіңішке пленканы Япондық ғалымдар ойлап тапты. Бұл хирургиялық жіптің орнын баса алатын полилактанттық бірден бір медициналық пленка.Ол асқазанның кесілген жерін толықтай жаба алатын тамаша  таңғыш материал. Ешқандай тыртықсыз жазылуы ең басты ерекшелігі. Уақыттың үнемделуі мен жараның тез жазылуына септігін тигізеді.

Takeoka (ойлап тапқан ғалым), айтуынша бұл пленка тек  жалпы хир-қ материал ретінде ғана емес сонымен қатар :

-Пластикалық хирургияда;

-Эндоскопиялық операцияларда;

– Регенаритвтік медицинада көп септігін тигізеді. 

Қан тоқтатқыш сұйықтық 

Нанотехнология бойынша жарқын жаңалықтардың бірі  Массачусетский технологиялық институтының зерттеушілерінің ашқан сұйықтығы. Ол 15 секунд ішінде ашық жарадағы қанды тоқтатады. Сұйықтық протеиндерден тұрады, ол адам организміне түсіп пленка түзеді. Жара жазылған кезде молекулярлық бөлшектену арқылы организмнен бөлініп кетеді. Бұл сұйықтық организмдегі барлық тіндерге қолдануға тиімді.

Осындай жаңалықтардың бірі АҚШтағы кремний мен кальциге негізделген сұйықтық болып табылды. Губка сияқты қанды сорып алады. Бірақ жоғарыдағы айтылған сұйықтыққа қарағанда баяу, әрі науқастарда аллергиялық реакция шақырады.

Қорытынды:

Қорыта айтқанда нанотехнологияның жетістігі;

• Біріншіден, осының көмегіне сүйене отырып,                                   атомдарды өз қалауымызша тікелей орналастыру жүзеге асырылады, яғни ерекше қасиеттерге ие болған материалдар жасалады.
• Екіншіден, көлемдері жекелеген молекулаларғанемесе атомдарға тең белсенді элементтері бар электрондық схемалардың өндірісін ұйымдастыру көзделіп отыр.
• Үшіншіден, ғалымдар көлемі молекулаға тең механизмдермен роботтар, яғни наномашина жасауды көздеуде

Бұл әрине, енді ғана қолға алына бастаған, тәжірибе жүзінде сынақтан өткен алғашқы қадамдар ғана. Бірақ ғылымы мен білімі дамыған бірқатар елдерде соның алғашқы үлгілері қолданысқа енгізіле бастады.               

Жақын болашақта, физикалық ауруларды жеңу ғана емес оны алдын алуға нанотехнологияның дамуы қол жеткізуге көмектеседі деп ойлаймын.