Гепатит немесе сары ауру – гепатит вирустары мен инфекциялардан болатын бауырдың өткір және созылмалы қабыну аурулары.
Гепатит көп жағдайларда симптомсыз өтеді, немесе басқа аурулардың симптомдарына ұқсас келетіндіктен, диагнозды дер кезінде қою қиын. Сонысымен гепатит қауіпті ауру саналады. Асқынуының салдарынан бауыр циррозы, бауыр ісігі, фиброз сияқты қауіпті ауруларға алып келеді.
Симптомдары:
Аурудың сипмтомдары оның даму кезеңіне қарай әртүрлі келеді.
І кезең (7-50 күн)
Гепатиттің І кезеңі 7 тәулікке созылатын инкубациялық кезең болып саналады. Бұл сатыда инфекция бүкіл ағзаға тарайды. Бұл кезең симптомсыз өтеді немесе білінер-білінбес сезіледі.
ІІ кезең (50-62 күн)
Екінші кезеңнің алғашқы белгілері:
- Әлсіздік
- Бұлшық ет, буындардың сырқырап ауруы
- Тез шарщау
Науқас өзін жабырқау, солғын сезінеді, тәбеті жоғалады. Науқастың іші, оң жақ қабырға асты ауырсынады. Ауырсыну оң жақ жауырынға және иыққа берілуі мүмкін. Дене қызуы 37-38°С көтеріледі. Бас ауру мазалайды. Кей жағдайларда науқас қышынуы мүмкін.
ІІІ кезең немесе асқынуы (62-98 күн)
Гепатиттің асқынуының белгісі – сары ауру немесе Госпела ауруы. Бұл бауырдың әлсіреуінен болады. Бауыр билирубинді қорыта алмайтындықтан, ол қанға түсіп, бүкіл ағзаға жайылады. Бұл адамның терісіне, кейде көздеріне де сары түс береді.
Сонымен қатар, үшінші кезеңде несеп қоңыр түсті , ал нәжіс түссіз болады.
Себептері:
- Гепатит вирустары, инфекциялар
- Ластанған тағамдар мен су пайдалану
- Антисанитарлық жағдайда өмір сүру
- Вирус жұққан қанды құю немесе басқада медициналық процедураларда (ине салу, стоматологиялық процедуралар), стерилденбеген аспаптарды пайдалану
- Босану кезінде жұқтыру
- Тұқымқуалаушылық
- Жыныстық қатынас
- Ауыз арқылы жұғу
- Ағзаға улы заттардың түсуі (алколголь, есірткі, кейбір дәрі-дәрмектер)
- Аутоиммунды аурулар
- Жеке гигиенаны сақтамау
- Ортақ гигиена заттарын пайдалану
- Жарақат кезінде косметикалық процедуралар
- Жарақаттардан
- Кейбір жәндіктердің шағып алуы
Классификациясы
Түріне қарай өткір және созылмалы деп бөледі.
Өткір гепатит белсенді өтеді. Көп жағдайда асқыну болады. Тез пайда болып, тез қайтады.
Созылмалы гепатит симптомсыз өтеді. Асқынуы бауырдың созылмады бұзылуына әкеледі.
Этиологиясына қарай инфекциялық, уланған және т.б. жіктейді.
Диагностика
Диагностиканы дәрігер-инфекциолог жасайды.
Гепатитті анықтау үшін науқас келесі медициналық тексерулерден өтеді:
- Толық анамнез жасау
- Қан талдауы
- Қанның биохимилық талдауы
- Полимерлі тізбекті реакция
- Құрсақ қусын УДЗ арқылы тексеру
- Эластометрия
- Бауырдың биопсиясы
Емдеу
Аурудың симптомдары байқалған бойда дәрігерге қаралу керек. Ауру асқынғанда төмендегі емдеу шаралары қолданылады:
- Төсек режимін ұстау
- Ағзаны улы заттардан тазалау
- Диета
- Гепапротекторлар мен дәрумендер қабылдау
- Симптомдарды басатын ем
Гепатит кезінде тамақтануға үлкен мән беру керек. Қуырылған, кептірілген, қақталған, ащы, консервіленген, тұзды, қышқыл тағамдарды жемейді және газдалған сусынды ішуге болмайды.
Профилактика
- Әр 6-10 жылда екпе салдыру
- Тамақтану алдында қолды жуу
- Жеке гигиенаны сақтау
- Өзгенің жеке гигиеналық заттарын пайдаланбау
- Пайдалар алдында азық-түліктерді жуу
- Лас суқоймаларында шомылмау (әсіресе, денеде кесілген, тырналған жаралар болса)
- Сәбилердің жалаяқтарын таза жерде ауыстыру
- Тұрғын мекемесін аптасына кемі 2 рет тазалау
- Бауыр ауруларында теңіз өнімдерінен бас тарту
- Әдепсіз жыныстық қатынасқа түспеу
- Дәрумендер мен микроэлементтерге бай тағамдарды пайдалану
- Зиянды әдеттерден арылу
- Өзге елге саяхаттар алдын ол жақтың эпидемиялық жағдайын біліп алу.